Тодорхойлолт
Хоолой, залгиур улайж, амны хөндийн салст, завьж, буйл, хэл, тагнай, гарын алга, хөлийн ул болон өгзөг дээр толбот гүвдрүүт, цэврүүт тууралт гардаг цочмог халдварт өвчин.
Халдварын эх уурхай
o Эмнэлзүйн бүдэг балархай, цочмог хэлбэрээр өвчлөгсөд, вирус тээгчид.
Дамжих зам
o Өтгөн-ам
o Ахуй хавьтал
o Агаар дусал
Халдвар дамжих хүчин зүйл
o Вирүсээр бохирлогдсон ус, хүнс, хөрс эд зүйлс, бохир, гар
Нууц үе
o Ихэвчлэн 2-7 хоног, дунджаар 3-5 хоног
Халдвартай үе
o Өвчлөлийн эхний 7 хоногт хамгийн их халдвартай, вирүс өтгөнөөр 7-н долоо хоногийн турш гадагш ялгарч болно.
Өртөмтгий бүлэг
o Бүх насны хүн өвчлөх боловч ихэвчлэн 10 хүртэлх насны хүүхдүүд өвчилдөг.
o Нэг гэрийн хүүхдүүдийн дунд, ясли, цэцэрлэг, сургууль хүүхдийн байгууллагуудад голомтлон гардаг.
o Өвчлөл, хүндрэлийн 90% нь 4 хүртэлх насанд тохиолддог.
Эпидемиологи: эрсдэлт хүчин зүйлс
o Энтеровирус: өндөр халдвартай
o Хүүхэд, ялангуяа 4 хүртэл насныхан өндөр эрсдэлтэй
o Эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдтэй харьцуулахад илүү эрсдэлтэй (харьцаа:1.5:1, Тайвань)
o Өвчтэй хүүхдүүдийн ойрын хавьтал
o Гэр бүл дотор болон ясли, цэцэрлэгт халдвар хамгийн их дамждаг
o Гэр бүл дотор халдвар 2догчоор дамжих түвшин: 52% (нэг гэрийн хүүхдүүд 84%, үеэлүүд 83%, эцэг эх 41%, эмээ, өвөө 28%, нагац ах, эгч 26%)
o Гэр бүлийн хавьтлуудад шинж тэмдэг илрэх хувь өндөр байсан (94%:29%)
Улиралчлал
o Зун, намрын улиралд элбэг тохиолдоно.
Эмнэлзүйн шинж тэмдэг
o Халдвар авагсдын 50-80% шинж тэмдэг илрэхгүй
o Ихэвчлэн 5-7 хоногийн дотор аяндаа эдгэрдэг, эмчилгээ хийгээгүй байхад ч
o Клиник шинж тэмдэг илэрсэн нийт тохиолдлын >95% хөнгөн
o Нийт тохиолдлын >90% нь≤ 4нас,>80% нь ≤ 2нас
– Хөнгөн хэлбэр
o Өвчтний гар, хөл, амны салст дээр өвөрмөц цэврүүт, улаан хүрээтэй, цайвар цагаан гадаргуутай тууралт гарах, бага зэрэг толгой өвдөх.
– Дунд хэлбэр
o Өвчтний гар, хөл, ам, өгзөг, тохойн дээр өвөрмөц цэврүүт тууралт гарсан, амны тууралт шархалсан, толгой өвдсөн, бөөлжсөн, 38 хэмээс дээш нэг хоног, түүнээс дээш халуурсан.
– Хүнд хэлбэр
o Өвчтний гар, хөл, ам, өгзөг, биеэр өвөрмөц цэврүүт тууралттай
o Амны тууралт шархалсан
o Бөөлжсөн
o 38 хэмээс дээш халуурсан
o Толгой өвдөж, хүзүүний хөшинг илэрсэн
o Даралт буурсан, зүрхний хэм алдагдсан,
o Зүрхний цохилт олширсон,
o Амьсгал олширон, цустай хөөсөрхөг цэр гарсан,
o Цочромтгой, унтаа, нойрмог болсон, гар, хөл бага зэрэг саажсан зэрэг болно.
Хүндрэл
o Уушигны хаван/цус алдалт
o Энцефалит
o Асептик менингит
o Цочмог сул саажилт
o Миокардит
Эмчилгээ
o Гар, хөл, амны өвчний үед өвөрмөц эмчилгээ байхгүй.
o Шинж тэмдгийн эмчилгээ хийнэ.
– Хөнгөн хэлбэрийн үед
o Эмнэлэгт хэвтүүлэх шаардлагагүй
o Хүүхдийг гэрт нь 14 хоног өрхийн эмчийн хяналтад тусгаарлана.
o Илчлэг сайтай хүнсний бүтээгдэхүүн, аминдэм, аньс, чацарганы шүүс зэргийг хэрэглэнэ.
– Дунд хэлбэрийн үед
o Өвчтний биеийн байдлыг дунд гэж үнэлбэл эмнэлэгт хэвтүүлэн шинж тэмдэгийн болон хүндрэлээс сэргийлэх эмчилгээ хийнэ.
– Хүнд хэлбэрийн үед
o Өвчтнийг эрчимт эмчилгээний тасагт хэвтүүлэн
o Уушигны хаван/цус алдалт,
o Энцефалит,
o Асептик менингит,
o Миокардит зэрэг хүндрэлийг “Зонхилон тохиолдох өвчин эмгэгийн удирдамж”-ын дагуу эмчилнэ.
Бүртгэх, мэдээлэх
o Гар, хөл, амны өвчнийг анх сэжиглэсэн, оношлосон өрхийн эмч, нийслэлийн эрүүл мэндийн газарт,
o Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн 11-454921 тоот утсанд яаралтай мэдээлнэ.
